ศุกร์สมุนไพร EP.017

{Recent News}

ศุกร์สมุนไพร EP.017

—-

กำยาน

.

กำยาน มาจากภาษามลายู คือ “Kamyan” ที่อ่านว่า “กำ-มิ-ยาน” กำยานมีประวัติศาสตร์อันยาวนานที่อยู่คู่กับสังคมไทย และมีความเกี่ยวพันธ์กับการนำไปใช้ในการบำบัดโรค ใช้ในพิธีกรรมทางศาสนา และพระราชพิธีต่างๆ กำยานในสังคมไทยมักมีความหมายใน 4 แง่มุม ได้แก่

1) วัตถุเครื่องหอมชนิดหนึ่งทำจากผงสมุนไพรที่ได้มาจากไม้มงคลหรือไม้หอมหลากหลายชนิด ทำเป็นรูปกรวยสามเหลี่ยม เป็นธูป หรือใช้วิธีอัดในกระถางเผา ในวัฒนธรรมจีนหรือญี่ปุ่นมีวิธีการจุดกำยานที่พิถีพิถัน นิยมใช้ผงไม้จันทน์ และไม้กฤษณา มักใช้ประโยชน์ในทางสุคนธบำบัด บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และประกอบพิธีกรรม

2) วัตถุหอมชนิดหนึ่งเกิดจากยางใสกลิ่นหอมที่ออกจากเปลือกของต้นกำยานบางชนิด เกิดขึ้นได้เนื่องจากเปลือกถูกกรีดหรือมีราลง ก็จะขับยางใสกลิ่นหอมออกมา เมื่อแห้งจะแข็งติดอยู่กับลำต้น แกะออกมาได้

3) ชื่อต้นไม้ขนาดกลางหลายชนิดในสกุล Styrax วงศ์ Styracaceae ขึ้นตามป่าเขาในระดับสูง ใบเดี่ยว ด้านบนสีขาว ดอกสีขาว หอมอ่อน ๆ ต้นไม้ชนิดนี้บางชนิดเมื่อเปลือกถูกกรีดหรือมีราลง ก็จะขับยางใสกลิ่นหอมออกมา เมื่อแห้งจะแข็งติดอยู่กับลำต้น แกะออกมาได้ เรียกว่า กำยาน (Benzoin resin) กำยานจากพืชในสกุล Styrax ที่มีขายในท้องตลาดจะมีอยู่ด้วยกัน 2 ชนิด ได้แก่

3.1) กำยานญวน หรือ กำยานหลวงพระบาง (Siam Benzoin) เป็นกำยานที่ได้จากพืชชนิด Styrax tonkinensis Craib ex Hartwich ลักษณะเป็นเม็ดกลมรี ขนาดน้อยกว่า 2-3 เซนติเมตร ทึบแสง เปราะ ชั้นในมีสีน้ำนมขาวขนาดเล็ก เก็บไว้นาน ๆ จะค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นสีแดงปนน้ำตาล ใส หรือทึบแสง นิยมใช้เป็นสารให้คงกลิ่น (fixative) ในน้ำหอม สบู่ ครีม และสารซักฟอก

3.2) กำยานสุมาตรา (Sumatra Benzoin) เป็นกำยานที่ได้จากพืช 2 ชนิด คือ Styrax benzoin Dryand. และ Styrax paralleloneurus Perkins เป็นกำยานที่มีสีเทามากกว่ากำยานญวน ไม่ค่อยมีส่วนที่เป็นก้อนกลม ๆ รี ๆ มักมีเศษไม้และของอื่น ๆ ปะปนอยู่ มีความหอมน้อยกว่ากำยานญวน นิยมนำมาใช้ประโยชน์ทางยา โดยใช้เป็นยาขับเสมหะ ขับปัสสาวะ ยาฆ่าเชื้อ และยาฝาดสมาน

4) ยางไม้ของพืชในวงศ์ Boswellia ซึ่งเราก็เรียกกันว่ากำยานเช่นกัน หรือเรียกอีกอย่างว่า กำยานโอมาน (Frankincense) เพราะส่วนมากมาจากประเทศโอมานหรือประเทศใกล้เคียง กำยานจากประเทศโอมาน ได้รับการขนานนามว่า เป็นกำยานที่มีคุณภาพดีที่สุดในโลก นิยมนำมาเผาหรือจุดไฟ เพื่อให้ความหอมช่วยผ่อนคลาย ทำให้หายใจสะดวก บรรเทาอาการภูมิแพ้ เจ็บคอ และอาการหอบหืด ช่วยกำจัดแมลงได้ และสามารถนำมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหย เพื่อใช้ในการผลิตสกินแคร์และเครื่องหอมต่างๆได้ นอกจากนี้ยังใช้ในพิธีกรรมทางศาสนาคริสต์นิกายโรมันแคทอลิกในพิธีศีลจุ่มและพิธีราชาภิเษก และจากคัมภีร์ไบเบิล ในช่วงเวลาที่พระเยซูประสูติ นักปราชญ์ได้ถวายกำยานเป็นของขวัญแทนพระผู้เป็นเจ้า เพื่อน้อมคารวะต่อทารกเยซู

.

สรรพคุณทางยาของกำยานส่วนที่เป็นยาง ได้แก่

1. ออกฤทธิ์ต่อตับ หัวใจ และธาตุ ใช้เป็นยาแก้การหายใจไม่สะดวก แน่นหน้าอก ช่วยทำให้เลือดลมหมุนเวียนได้สะดวก แก้เป็นลมเฉียบพลัน

2. เป็นยาบำรุงหัวใจ ใช้ร่วมกับตำรายาจีน เป็นยารักษาโรคหัวใจ มีประสิทธิภาพแก้จุกเสียด แน่นหน้าอก รวมถึงอาการหน้ามืดตาลายในคนที่เป็นโรคหัวใจ

4. ใช้เป็นยาแก้หลอดลมอักเสบ โดยนำกำยานมาแช่กับแอลกอฮอล์ แล้วนำมาตั้งบนน้ำร้อน สูดไอที่ระเหยออกมา จะช่วยขับเสมหะและแก้หลอดลมอักเสบได้

5. เป็นยาขับลม แก้จุกเสียด และปวดแน่นใต้หน้าอก

6. เป็นยาแก้นิ่ว และขับปัสสาวะ

7. แก้โรคผิวหนัง ด้วยการนำกำยานไปเผาไฟ แล้วใช้ควันรม หรือผสมกับขี้ผึ้งทำเป็นยาทาแก้โรคเชื้อรา ช่วยฆ่าเชื้อรา แก้น้ำกัดเท้า ใช้ทาแผล หรือผสมกับแอลกอฮอล์ นำมาใส่แผลสด แผลน้ำกัด และช่วยแก้อาการคัน

9. ใช้เป็นยาสมานแผล ช่วยดับกลิ่นเน่าเหม็นทุกประเภท

10. เป็นยาแก้โรคชักกระตุกในเด็ก

กำยานจัดเป็นสมุนไพรที่มีประโยชน์และมีการนำไปใช้อย่างกว้างขวาง จึงจัดว่าเป็นสมุนไพรที่น่าสนใจในการศึกษาเชิงลึก ซึ่งสามารถนำไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆในเชิงพาณิชย์ได้

.

เรียบเรียงโดย :

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. นฤวรรณ ภัทรพงศ์ดิลก

อาจารย์ประจำสาขาวิชาสมุนไพรและกัญชาศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา

.

References :

1. เปลื้อง ณ นคร. พจนานุกรม ไทย-ไทย.

2. วัฒนา บุรกสิกร. (2541) ลักษณะคำไทยที่มาจากภาษามอญ.

3. เมดไทย. (2563). กำยาน สรรพคุณและประโยชน์ของกำยานต้น 17 ข้อ. https://medthai.com/%e0%b8%81%e0%b8%b3%e0%b8%a2%e0%b8%b2…/

4. วิกิพจนานุกรมเสรี. (2565). กำยาน.

https://th.wiktionary.org/…/%E0%B8%81%E0%B8%B3%E0%B8%A2…

5. สุทัศน์ ยกส้าน. (2562). สามสหัสวรรษในการเดินทางของกลิ่นมดยอบและกำยาน. https://mgronline.com/science/detail/9620000081008

6. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554

7. Essentialoilscorner. (2565). Frankincencse คืออะไร. https://www.essentialoilscorner.com/…/24061/frankincense

8. Panyabhassara Promchaiwattana. (2564). รวมสารพัดประโยชน์ของกำยาน (Frankincense) ส่วนผสมที่ใช้บำรุงผิวมาแต่โบราณกาล. https://vogue.co.th/beauty/frankincenseinskincare

9. Mybest. (2564). 10 อันดับ กำยาน กลิ่นไหนหอม ปี 2022 จากอินเดีย โอมาน. https://my-best.in.th/50308

10. Mystica Aromatherapy. (2559). The Story of Kamyan ว่าด้วยเรื่องของกำยานทั้ง 4. http://mysticaaroma.blogspot.com/…/the-story-of-kamyan…