ศุกร์สมุนไพร EP.032

{Recent News}

ศุกร์สมุนไพร EP.032

—-

ชายา (Chaya)

.

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cnidoscolus aconitifolius (Mill.) I.M.Johnst

ชื่อสามัญ : Chaya, tree spinach, cabbage star (En), Manioe batard (Fr)

Taxonomy

Domain : Eukaryota

Kingdom : Plantae

Division : Spermatophyta

Subphylum : Angiospermae

Class : Dicotyledonae

Order : Euphorbiales

Family : Euphorbiaceae

Genus : Cnidoscolus

Species : Cnidoscolus aconitifolius

.

ชายา (Chaya) ไม่ใช่พืชท้องถิ่นของประเทศไทย แต่เชื่อว่ามีถิ่นกำเนิดอยู่ในเขตร้อนของประเทศเม็กซิโก (Mexico) ในแถบของคาบสมุทรยูกาตัน พบมีการกระจายพันธุ์อยู่ในกัวเตมาลาและอเมริกากลาง แต่ปัจจุบันกำลังเป็นที่นิยมในประเทศไทยและเริ่มมีการนำมาปลูกอย่างแพร่หลาย อาจเพราะเป็นผักที่มีรสชาติดีและมีคุณค่าทางอาหารสูง เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับผู้ที่รักสุขภาพ

Chaya เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ยางพารา (Euphorbiaceae) เป็นวงศ์ของพืชดอกที่มี 300 สกุลและประมาณ 7,500 สปีชีส์ ส่วนใหญ่เป็นไม้พุ่ม พบมากในเขตร้อน โดยเฉพาะในแถบอินโด-มลายา และเขตร้อนในทวีปอเมริกา มีความหลากหลายมากในเขตร้อนของแอฟริกา แต่ยังน้อยกว่าสองเขตข้างต้น สกุล Euphorbia เป็นสกุลที่พบนอกเขตร้อนมากที่สุด เช่นในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ตะวันออกกลาง แอฟริกาใต้ และทางตอนใต้ของสหรัฐอเมริกา

.

วงศ์ Euphorbiaceae ชื่อพ้อง Jatropha aconitifolia Mill. (1768), สบู่ดำนาแพยโฟเลีย อดีต อ.จัส (1824), Cnidoscolus napaeifolius (A.Juss.) Pohl (1827). ชื่อภาษาพื้นเมือง ชายา, ผักโขม, กะหล่ำดาว (En). Manioc bâtard (Fr)

.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : Chaya เป็นไม้พุ่ม ลำต้นมีลักษณะอวบน้ำ มีความสูงของลำต้นประมาณ 2-6 เมตร เปลือกลำต้นเป็นสีน้ำตาลมีน้ำยางสีขาวอยู่ภายใน ลักษณะของใบคล้ายกับใบเมเปิ้ล ขอบใบแยกออกเป็น 3-4 แฉก โดยทั่วไปมักตัดแต่งเป็นทรงพุ่มให้มีความสูงประมาณ 2 เมตร เพื่อให้สะดวกต่อการเก็บเกี่ยว

.

ประโยชน์และการนำไปใช้ : Chaya มีคุณค่าทางโภชนาการสูงกว่าผักใบเขียวอื่นๆ ใบมีโปรตีน (protein), แคลเซียม (Calcium), เหล็ก (Iron) ,แคโรทีน (Carotene) ,วิตามิน (Vitamin) A,Bและ C สูงมาก

.

Chaya ถูกนำมาใช้เป็นอาหารตั้งแต่ยุคก่อนโคลัมบัส และยังคงรับประทานเป็นประจำ โดยเฉพาะในอเมริกากลางและทางตอนใต้ของเม็กซิโก การนำใบชายามาทำอาหารควรหั่นใบเป็นชิ้นๆ แล้วต้มหรือทอดอย่างน้อย 5 นาที ก่อนรับประทานเนื่องจากมีไฮโดรไซยานิก ไกลโคไซด์ (hydrocyanic glycosides )ในใบ

.

Chaya ยังถูกใช้เป็นพืชสมุนไพร โดยปกติจะรับประทานใบปรุงสุก ทำชาหรือทำเครื่องดื่มจากใบ แม้ว่าจะมีการอ้างสรรพคุณทางยามากมาย แต่ ส่วนใหญ่ใช้ชายาสำหรับโรคเบาหวาน (Diabetes) และปัญหาเกี่ยวกับไต

.

ภาพประกอบ :

ภาพที่ 1 ชายา (ที่มา : https://www.echocommunity.org/…/099a6c07-6dd8-400d-98ee…)

.

เรียบเรียงโดย :

อาจารย์ภัทรภร เอื้อรักสกุล

อาจารย์ประจำสาขาวิชาสมุนไพรและกัญชาศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา

.

References :

1. รายงานเรื่อง ชายา จัดทำโดยนางสาวชนิศร มณีโชติ เสนออาจารย์ภัทรภร เอื้อรักสกุล รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา 4105327 พฤกษศาสตร์ (BOTANY) สาขาวิชาชีววิทยา ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565 มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา

2. https://archive.org/…/bub_gb…/page/199/mode/2up (11/04/66)

3. https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/449/คะน้าเม็กซิโก/ (21/03/66)

4. https://th.m.wikipedia.org/wiki/วงศ์ยางพารา (11/04/66)

5. https://www.cabidigitallibrary.org/…/cabicompendium.14554 (21/03/66)

6. https://www.echocommunity.org/…/099a6c07-6dd8-400d-98ee… (21/03/66)